به نقل از «مهر»

پناه گرفتن مردم و طلاب در خانه پدری شهید حیدر رضایی

تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۸۱۵۱۳

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب_ الناز رحمت نژاد: مردم و طلاب شهر قم سال ۱۳۵۶ به انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در روزنامه اطلاعات که در بخشی از آن مطالبی علیه امام خمینی بیان شده بود، اعتراض کردند. این اعتراض از ۱۸ دی آغاز و تا ۲۰ دی ادامه داشت و اوج آن در ۱۹ دی رخ داد. قیام ۱۹ دی سرآغاز سلسله حرکت‌های اعتراض‌آمیز مردم علیه نظام پادشاهی پهلوی دانسته شده که منجر به انقلاب اسلامی ایران شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زمینه اصلی این قیام، چاپ مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» بود. در این مقاله امام خمینی (ره) عامل ارتجاع (پسرفت) و مسئول خون‌های ریخته شده در واقعه ۱۵ خرداد شمرده شده بود. هدف از انتشار این مقاله تخریب چهره امام خمینی بود. از دیگر زمینه‌ها و عوامل قیام ۱۹ دی، مرگ مشکوک سید مصطفی خمینی و همچنین فضای باز سیاسی دانسته شده است که از اواسط سال ۱۳۵۵ در ایران آغاز شده بود.

حرکت‌های اعتراضی مردم از ۱۸ دی آغاز و در عصر نوزدهم به خشونت کشیده شد. معترضان شامل طلاب و بازاریان قم و نیز گروهی از بازاریان و دانشگاهیان تهران بودند. حسین نوری همدانی که در آن زمان یکی از مدرسان و مجتهدان قم بود، در منزل خود برای معترضان سخنرانی کرد. جمعیت حاضر پس از سخنرانی به سمت چهارراه بیمارستان (چهارراه شهدای کنونی) حرکت کردند؛ شعارهای معترضان «مرگ بر حکومت یزیدی» و «درود بر خمینی» بود. پس از آن میان تظاهرکنندگان و نیروهای حکومت پهلوی درگیری به وجود آمد. در نزدیکی چهارراه بیمارستان تیراندازی شد و شماری از تظاهرکنندگان کشته و زخمی شدند.

بازاریان قم در صبح ۱۹ دی، اعلامیه‌ای در حمایت از حوزه و مرجعیت امام خمینی صادر کرده و بازار را تعطیل کردند. حرکت بازاریان به‌سمت حرم حضرت معصومه (س) و همراهی طلاب با آنان، باعث تعطیلی درس‌های حوزه در این روز نیز شد. تظاهرکنندگان به خانه برخی مراجع تقلید و مجتهدان وقت رفتند و آنها برای تظاهرکنندگان سخنرانی کردند. روز ۲۰ دی نیز گروهی از مردم در منزل سید محمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید، تجمع کردند که با حضور پلیس به درگیری و خشونت کشیده شد.

طبق آمار رسمی حکومت پهلوی شمار تظاهرکنندگان حدود ده هزار نفر بود. شش تن کشته و نه تن زخمی شدند. برخی مراجع تقلید و گروه‌های ملی و مذهبی کشتار معترضان را محکوم کردند. مراسم چهلم شهدای قیام ۱۹ دی در تبریز نیز به خشونت کشیده شده و ده‌ها نفر کشته شدند. برگزاری مراسم چهلم شهدای هر کدام از وقایع، سبب کشته‌شدن شماری دیگر می‌شد و زمینه برای حوادث تازه‌ای در چهلم بعدی فراهم می‌شد.

قیام ۱۹ دی را باعث تقویت جنبه اسلامی انقلاب و مطرح‌شدن امام خمینی (ره) به‌عنوان رهبر انقلاب اسلامی در مبارزه با حکومت پهلوی دانسته‌اند. پس از این واقعه، مخالفت با نظام پهلوی از گروه‌هایی خاص به توده مردم گسترش یافت و میان عالمان شیعه ایران وحدتی نسبی برقرار شد.

سالروز قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم بهانه خوبی بود تا با صفیه رضایی خواهر شهید حیدر رضایی اولین شهید دانش آموز کشور در قیام ۱۹ دی قم به گفت‌وگو بنشینیم. این گفت‌وگو در صبح زمستانی انجام شد. در این گفت‌وگو به فعالیت‌های انقلابی حیدر رضایی در قم و نحوه شهادت وی پرداختیم.

مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید؛

* خانم رضایی از خود شهید و شخصیتش شروع کنیم!

حیدر اولین شهید دانش آموز انقلاب اسلامی واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ بود. برادرم اسفند ۱۳۴۴ در دامان مادری مهربان، دلسوز، متدین و انقلابی و پدری نستوه از تبار مردان خدا به دنیا آمد.

* فضای خانواده انقلابی بود؟ چه شد برادرتان سمت فعالیت‌های انقلابی کشیده شد؟

فضای خانه پدری پناهگاه بود افراد انقلابی و روحانیون انقلابی که تحت تعقیب بودند، پدر آنها را در منزل اسکان می‌دادند و پنهانشان می‌کردند. همین پناه دادن به انقلابی‌ها و حضور روحانیون باعث تربیت انقلابی حیدر شد فضای خانه پدری پناهگاه بود! افراد انقلابی و روحانیون انقلابی که تحت تعقیب بودند، پدر آنها را در منزل اسکان می‌دادند و پنهانشان می‌کردند. همین پناه دادن به انقلابی‌ها و حضور روحانیون باعث تربیت انقلابی حیدر شد. پدرم هر در راه مانده‌ای را در خانه جا می‌داد، هر ستم دیده و بیماری که جا و مکان نداشت در پناه امن خود جای می‌داد. حیدر در کنار چنین پدری رشد کرد.

* موج انقلاب در قم چه‌طور بود؟

با قیام ۱۵ خرداد و به شهادت رسیدن طلاب علوم دینی، تبعید امام خمینی (ره)، اختناق و خفقان دوره ستم شاهی، فعالیت‌های انقلابی به شکل مخفیانه انجام می‌شد و اکثر افراد مذهبی که با مسجد و روحانیت انقلابی سر و کار داشتند به شکل پنهانی گروه‌های انقلابی تشکیل می‌دادند و هر فعالیت اسلامی انقلابی باید کاملاً پنهانی انجام می‌شد.

* حیدر رضایی چه‌طور و همراه چه کسانی فعالیت‌های انقلابی را آغاز کرد؟

در محله‌ای که ما زندگی می‌کردیم تعدادی روحانی انقلابی بودند که در معاشرت با آنان و رفت و آمد به مسجد فعالیت‌های حیدر هم شروع شد.

* با توجه به اینکه برادرتان دانش آموز بود، چه فعالیت‌هایی در مدرسه یا خارج از مدرسه انجام می‌داد؟

حیدر معمولاً در مدرسه انشاهای انقلابی می‌نوشت. اعلامیه‌های امام و رساله‌ها را در خانه پنهان و در زمان مناسب آنها را توزیع می‌کرد.

* چه طور با امام آشنا شد؟

برادرم در مسجد و محافل مذهبی شرکت می‌کرد، همین باعث شد با امام آشنا شود.

* علت شکل‌گیری قیام و اعتراض ۱۹ دی مردم قم را از زبان شما بشنویم!

۱۷ دی ۱۳۵۶ توسط رشیدی مطلق در مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه به امام توهین شد. در این مقاله امام عامل پسرفت و خون‌های ریخته شده دانسته شد. این توهین باعث خشم طلاب، بازاریان، دانشگاهیان و مردم انقلابی قم شد.

* قیام از همان روزی که مقاله منتشر شد، آغاز شد یا بعدش؟

سید حسین موسوی تبریزی از فعالان سیاسی ضد حکومت پهلوی در شب ۱۷ دی تعدادی از مجتهدان حوزه علمیه قم را در خانه حسین نوری همدانی دور هم جمع کرد. آنها در اعتراض به انتشار مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه، تصمیم به تعطیلی حوزه علمیه قم در ۱۸ دی گرفتند. این تصمیم به مراجع تقلید وقت اعلام شد. روز ۱۸ دی درس‌های حوزه علمیه قم تعطیل شد و طلاب به منزل برخی مراجع تقلید رفتند و آنها در جمع طلاب سخنرانی کردند.

* بازاریان چه‌طور به این قیام وصل شدند؟

بازاریان قم صبح ۱۹ دی، اعلامیه‌ای در حمایت از حوزه و مرجعیت امام خمینی صادر کرده و بازار را تعطیل کردند. حرکت بازاریان به‌سمت حرم حضرت معصومه (س) و همراهی طلاب با آنها، باعث تعطیلی درس‌های حوزه شد. تظاهرکنندگان به خانه برخی مراجع تقلید و مجتهدان وقت رفتند و آنها برای تظاهرکنندگان سخنرانی کردند. روز ۲۰ دی گروهی از مردم در منزل سید محمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید، تجمع کردند که با حضور پلیس به درگیری و خشونت کشیده شد.

حیدر بعد از مدرسه برای شرکت در راهپیمایی از منزل خارج شد. در این راهپیمایی اقشار مختلف مردم اعم از روحانیون، بازاریان، کسبه و دانش آموزان حضور داشتند.

* از جمعیت تظاهرکنندگان، تعداد کشته‌ها و زخمی‌ها آماری دارید؟

ساواک شمار تظاهرکنندگان را حدود ده هزار نفر اعلام کرد. روزنامه اطلاعات در ۲۰ دی تعداد کشته‌ها را ۶ نفر و تعداد زخمی‌ها را ۹ نفر ذکر کرد.

* از نحوه شهادت حیدر رضایی بگویید!

نحوه شهادت حیدر به این شکل بود که پس از اینکه مأموران با پاشیدن آب و تیر اندازی هوایی مردم را متفرق کردند، حیدر برمی‌گردد و شعار «درود بر خمینی» سر می‌دهد، مزدوران بی رحم به کودکی اش رحم نکرده و فوراً تیراندازی می‌کنند و با کلت، قلب کوچک حیدر دوازده ساله را نشانه می‌گیرند و او را به شهادت می‌رسانند. بعد از شهادت حیدر مردم خروشان‌تر شعارهای انقلابی سر دادند به همین علت مزدوران رژیم خشمگین از خروش مردم به سمت راهپیمایان تیر اندازی کردند و تعدادی از مردم و دانش آموزان و اقشار مختلف به شهادت رسیدند.

* حکومت پهلوی اجازه برگزاری مراسم و تشییع حیدر رضایی را داد؟

شبی که دنبال پیکر حیدر بودیم سخت‌ترین شب زندگی پدر و مادرم بود. ما همراه اقوام تمام بیمارستان‌ها و سردخانه‌ها را گشتیم که با تعداد زیادی از شهدا و مجروحان در سردخانه‌ها و بیمارستان‌ها مواجه شدیم. هیچ کس از سرنوشت آنان اطلاعی نداشت. حتی زمانی که یکی از مجروحان می‌خواست به ما نشانی بدهد، با ضرب باتوم نیروهای رژیم مواجه شدیم و اجازه گرفتن نشانی از آن مجروح را به ما ندادند.

وقتی پیکر حیدر را پیدا کردیم، اجازه بردن پیکر را هم نداشتیم. بابت تحویل پیکر از ما پول تیر گرفتند. وقتی پیکر را به ما دادند حتی اجازه گریه کردن به مادر و پدر بر سر مزار حیدر ندادند. فقط تعداد انگشت شماری از شهدا را به خانواده‌ها تحویل دادند.

حکومت پهلوی ۲۵ یا ۲۷ نفر از معترضان را از قم تبعید کرد.

* ماجرا به شهرها هم کشیده شد؟

بله. بعد از چهل روز از واقعه ۱۹ دی، در تبریز، مراسم چهلم شهیدانِ ۱۹ دی در ۲۹ بهمن برگزار شد. بین شرکت‌کنندگان و نیروهای حکومت پهلوی درگیری به وجود آمد و به خشونت کشیده شد. این درگیری ده‌ها کشته و صدها زخمی داد.

* کسی بود واکنشی نشان ندهد؟ کسی را دیدید؟

بله. سید احمد خوانساری از مراجع تقلید در برابر انتشار مقاله و واقعه ۱۹ دی واکنشی نشان نداد. امام خمینی که در آن زمان، به نجف تبعید شده بود، در ۲ بهمن به مناسبت قیام ۱۹ دی پیامی صادر کرد. ایشان در این پیام واقعه ۱۹ دی را ادامه قیام ۱۵ خرداد دانست و به حامیانش مژده پیروزی در برابر حکومت پهلوی را داد.

دشمن از کودکان ما بیشتر وحشت دارد. اگر در عاشورا کودکان و خون پاکشان نبود، اگر مظلومیت این کودکان نبود، آیا عاشورا این چنین ثمر می‌داد؟ انقلاب ما با شهادت کودکان و نوجوانانی همچون حیدر شروع شد و انقلاب اسلامی را ثمر داد. آزادی فلسطین را کودکان رقم خواهند زد

* به شخصیت شهید برگردیم. اخلاق حیدر رضایی چگونه بود؟

حیدر شهید بود و شهدا خاص ترین انسان‌های روی زمین هستند. آنها برای پیوستن به خیل شهدای کربلا انتخاب شدند. آنها انتخاب شدند تا قیام عاشورا را تا ظهور حضرت مهدی (عج) زنده نگه دارند. خصوصیات اخلاقی حیدر، حسین گونه و علی گونه بود. نماز، قرآن خواندن و آداب معاشرت، شرکت در محافل و مراسم مذهبی، رفتار با پدر و مادر همه در شأن یک شهید بود. شهدا نمونه واقعی یک مسلمان هستند و حیدر نیز اینگونه بود. حیدر کودکی آگاه از نسل شهدا بود. کودکان انقلاب سازان بزرگ هستند.

دشمن از کودکان ما بیشتر وحشت دارد. اگر در عاشورا کودکان و خون پاکشان نبود، اگر مظلومیت این کودکان نبود، آیا عاشورا این چنین ثمر می‌داد؟ انقلاب ما با شهادت کودکان و نوجوانانی همچون حیدر شروع شد و انقلاب اسلامی را ثمر داد. آزادی فلسطین را کودکان رقم خواهند زد. وای بر دشمنان که چگونه تیشه بر ریشه خود زدند؛ زیرا هیچ خونی بی ثمر نخواهد ماند. ما خانواده شهدا هر روز بیشتر از دیروز مطمئن می‌شویم این انقلاب به دست صاحب اصلی اش حضرت صاحب الزمان (عج) می‌رسد.

* راستی، صحبت یا انتقاد و پیشنهادی با مسؤولین دارید؟

هر سال ۱۹ دی از قم به دیدار رهبری می‌روند. دریغ از اینکه خانواده شهیدی را برای دیدار ببرند. پدر و ماد من آرزوی این دیدار را با خود به قیامت بردند. ما به عنوان خانواده شهید حیدر رضایی اولین شهید دانش آموز کشور و از شهدای ۱۹ دی قم علاقه‌مند هستیم در دیدار رهبری با مردم قم حضور داشته باشیم.

کد خبر 5989488 الناز رحمت نژاد

منبع: مهر

کلیدواژه: آیت الله حسین نوری همدانی شهر قم انقلاب اسلامی ایران سید مصطفی خمینی حکومت پهلوی انقلاب قیام 15 خرداد حیدر رضایی نجف اشرف روزنامه اطلاعات کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب حادثه تروریستی کرمان نهمین جشنواره بازی های رایانه ای فجر نقد کتاب انقلاب اسلامی ایران فلسطین قاسم سلیمانی تهران بازی های رایانه ای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انتشارات سروش مرکز اسناد انقلاب اسلامی رونمایی کتاب ایران و استعمار سرخ و سیاه فعالیت های انقلابی برخی مراجع تقلید خشونت کشیده شد انقلاب اسلامی مراجع تقلید حکومت پهلوی امام خمینی حیدر رضایی قیام ۱۹ دی دانش آموز گفت وگو چه طور

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۸۱۵۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا می شناسیدش؟

آیت الله سید مهدی امام جمارانی، و تو چه دانی او کیست؟ 

عالمی فرهیخته و دانا 

سیدی جلیل و فروتن 

جلوه ای از خلق خوش محمدی 

با سابقه ای طولانی در خدمتگزاری برای عامه مردم 

مورد احترام همه جناح ها 

میزبان امام خمینی (ره) 

کسی که خانه شخصی خود را در جماران برای سکونت امام خمینی در اختیار قرار داد  

خانه ای که قبل از انقلاب مأمن انقلابیون بود 

و حسینیه ای را که جد او بانی اش بود محل ملاقات های عمومی امام خمینی کرد. 

با این همه سوابق نسل جدید او را نمی شناسد و حق دارد 

چون بیش از پانزده سال است در صدا و سیما نه نامی از او برده می شود و نه تصویری 

ضد انقلاب هم که از او خوشش نمی آید تا او را معرفی کند 

پس جوان بیست ساله ایرانی از کجا او را شناخته باشد؟ 

چه می گویم، اصلا در این روزگار چه نیازی به شناخت چنین افرادی هست؟ 

امثال پناهیان و صدیقی کافی هستند تا شب و روز، شام و سحر، جمعه و غیر جمعه همه شبکه های صدا و سیما دربست در اختیار آنان باشد تا هرگونه اراده می کنند راجع به پیامبر و اسلام و امام زمان سخن بگویند و دین پاک و خالص مردم را دستکاری کنند.  

زمانه عجیبی است، سید مهدی امام جمارانی که از باب « اهل البیت ادری بما فی البیت» صدها خاطره شنیدنی و آموزنده از مصاحبت با امام خمینی در سینه دارد باید سکوت کند و مردم نباید در مناسبتها و سالگردهای رحلت امام و یا پیروزی انقلاب راجع به شخصیت و دیدگاه های امام از او بشنوند. بلکه شخصیت امام خمینی را در صدا و سیما از زبان کسانی باید آموخت که در تمام عمرحتی یک جلسه با امام همصحبت نبوده اند. چرا؟ پاسخ روشن است، تا امام را آن گونه معرفی کنند که در مسیر تحقق اهداف شان مفید و کارساز باشد و برای نسلی که باید برای اهداف خاص تربیت شوند کاربرد داشته باشد. امامی خشن، گوشت تلخ، وجودش پر از خشم مقدس نسبت به ملتهای جهان حتی به مردم خودش. 

 ولی امام جمارانی که از نزدیک شاهد رفتار و سیره امام بوده روایتهایی کاملا متفاوت دارد. یک بار ایشان برای ما نقل می کرد در ملاقاتهای پاریس یک روز دختر خانمی حدود بیست ساله با روسری و لباسی که نوعا ما اینگونه افراد را بد حجاب می نامیم از میان جمع برخاست و دو سؤال و تقاضا کرد. اول اینکه مشخص فرمایید مقصودتان از حجاب چیست؟ پاسخ امام خمینی یک جمله کوتاه بود فرمود همین که شما دارید. تقاضای دوم این بود که من مایلم با شما ازدواج کنم. با این سؤال عجیب توجه حاضران به چهره امام جلب شد که به عنوان یک مرجع تقلید و رهبر یک انقلاب بزرگ چه برخوردی خواهد داشت. امام با خنده ملیحی فرمودند پس خانم چی (امام همسرشان را همیشه با کلمه«خانم» خطاب می کردند) آن دختر بیست ساله گفت من در خدمت خانم خواهم بود. امام در میان خنده حضار فرمودند نه، ولی من دعا می کنم که یک همسر خوب و مورد پسند نصیبتان شود. 

رفتار امام خمینی، بنیانگذار انقلاب اسلامی کجا و برخوردهای کسانی که امروز به نام اسلام و انقلاب و امام و شهیدان با مردم دارند کجا! 

آری بیان اینگونه وقایع از سیره امام خمینی، از نگاه فرهنگی حاکم بر جامعه امروز، بدآموزی دارد و نباید مطرح شود. 

اما چند روز پیش سعادت یار شد و به همراه دو تن از دوستان شفیق به زیارت آقای امام جمارانی نایل شدم. 

محضرش شیرین و جذاب و سخنانش مثل همیشه دلنشین و سودمند بود 

حسرت خوردم چرا باید جامعه از چنین شخصیتهایی محروم باشد 

چرا نزدیکترین یاران امام باید یا محصور، یا محبوس، یا ممنوع التصویر و یا منزوی باشند؟ 

بگذریم، اگر خداوند توفیقی را بر این قلم عنایت کند زوایای ناشناخته ای را از راز انزوای یاران نزدیک امام خواهد نوشت. والسلام

محمدعلی خسروی